Zararlılar / Zararlılardan Korunma
Birkaç öneri
- Yabancı otların tamamını yok ederseniz avcı böcekler de bahçenizi terk edeceklerdir.
- Faydalıların yuvalanmalarına imkan veren ortamları bahçenizde yaratmaya çalışmalısınız.
- Avcılar karıncaları genel olarak sevmezler. Karıncaların ağaca çıkması iyi bir durum değildir.
- Bazı canlılar hem faydalı hem de zararlı olabilirler. Sadece zararlı diyerek kesip atmamalıdır.
Ağılı Böcek
Kara Fatma’nın akrabasıdır. Salyangozlar dahil ne bulursa yer. İlk görüşte insan korkar ve zararlı zanneder. Sakın öldürmeyin. Zaten bahçede çok sayıda olmazlar. Çürümüş ağaç kovuklarında kışı geçirirler. Karadeniz’de çok fazla görülürler.
Altın Gözlü Avcı (Yeşil Zarkanat)
Larva iken bit, akar, böcek yumurtaları yiyorlar. Erişkinler bitlere doymuyor. Çiçek özlerini ve arı kovanlarını seviyorlar. Yumurtaların görüntüsü muhteşem, ancak fotoğraflama şansımız olmadı henüz.
Arı
Her türü ve her zaman doğaya çok faydalı bir hayvandır.
Bazı türleri diğer arıları avlar.
Bu türler pek sık karşılaşılan türler değildir.
Rahat olun, her türlü arıyı koruyun.
Almanya’da 1975 yılına varıldığında tüm yaban arıları insan eliyle yok edilmişti.
Arıcılıkta varoe bitine karşı kullanılan kimyasal ilaçlar sebebiyle arı türlerinin bu bitle mücadelesi için geliştirdiği direnç yavaş yavaş yok olmaya başlamıştır ve doğadaki bir çok bal arısında bit mücadelesine karşı direnç düşüklüğü gözlenmektedir.
Bal arıları yaprak bitlerinin aldığı fazla şekeri dışkılamasını takip eder ve bu dışkıdan da beslenir.
Asker Böcek (Spilostethus pandurus)
Özellikle kokar böceğin en büyük avcısı. Dikenli asker böceği fotoğrafını çekince yükleyeceğiz. Bundan çok farklı bir görüntüsü vardır. Alev tahta kurusuna benzer, karıştırmayın. Bkz; Zararlılar
Soldaki Asker Böcek, Sağdaki Alev Tahta Kurusudur.
Asker Böcek olarak anılan Yakı Böceği ise sayfanın sonlarında.
Avcı Akarlar
Yaşam süreleri çok kısadır. (15 gün) Biyolojik tarımda üretiminin yapılması rantabl görülmez. Bu yüzden varlıklarını korumak daha rantabl olacaktır. Ayrıca sadece polen ile de beslenebilmektedirler. Dolayısıyla hiç bir türü için potansiyel biyolojik savaş etmeni denemez. Ancak zararlı değillerdir.
Aeolothrıps Collaris
Bir trips olarak bazı meyvelere önemsiz ölçüde de olsa zararı vardır. Bunun yanında diğer tripsleri (özellikle bağlarda zarar veren tripsleri) yok ederler. Bu yönüyle faydalı avcılardır. Kimyasal ilaç kullanmadığınız müddetçe bu canlıyı yok etmezsiniz.
Bok Böceği (Scarabeus) / Kınkanatlılar
Dışkıları toplayıp kurutur ve parazitlerin ölümüne etki eder ve bu topları çoğu zaman da gömer. Yani gübreyi toprağa karıştıran bir ustadır. Eski Mısır’da kutsal sayılan bir böcektir. Çok farklı renklerde ve büyüklüklerde olabiliyorlar. Çoğunlukla siyah ve sert kabuklu oluşlarından onları tanırsınız. Fotoğrafta gördüğünüz Geyik Böceği de Bok Böcekleri ailesine mensuptur. Çok kıymetli avcılardır. Ormanlık alanlarda yaşarlar ve her canlıyı, özellikle kurtları, ağaç dallarını yerler. Evimizin önüne kadar teşrif etmiş olması çok mutlu etti bizi. Boyu 20 cm.’i bulabilen bir böcektir. İlk görüşte korkabilirsiniz. Kıskacına parmağınızı sokmaya kalkmayın, oldukça güçlüdür. Yumurtaları da oldukça büyük olduğu için kolaylıkla diğer zararlı yumurtalarından ayırabilirsiniz. Genellikle 10-20 yumurta bir arada ve köke yakın ağaç kovuklarında veya toprakta oluyor.
Etkileyici bir kaynak: https://bokbocekleri.blogspot.com/2011/06/bok-bocekleri.html#.Ww6xPe6FPIU
Çıyan
Etçildir. Böcekler, akrep, örümcekleri yer. Sayıları çok arttığında bir çok böcek türü ve akrep ortalıkta görünmez olur. Bu durumda da kulağa kaçan sayısı artar. Bu döngü bozulmazsa bahçede sadece çıyan ve kulağa kaçan kalır. Aç kalan çıyan zamanla kulağa kaçanlları da yer. Özetle; çıyan faydalıdır. Ancak sayıları kontrol altında tutulmalıdır. İnsanı zehirleme potansiyeli de düşünüldüğünde makul sayılarda bahçede olmalarında fayda var. Ege ve Akdeniz’deki çıyanlar gerçekten korkutucu ve zehirlidir. Marmara, Karadeniz ve İç Anadolu’da küçüktürler ve zehirleri etkisizidir.
Gelincik
Tavuklarınızı korumaya aldıysanız gelincik bahçeniz için çok faydalıdır. Her türlü etle beslenir. Dolayısıyla; yılan, kertenkele, kurbağa, fare yer. Yumurtalara da bayılır. Kedi besliyorsanız gelincikleri tek tek avlayacaktır. Kedi mi gelincik mi? Bizce gelincik.
Kara Fatma
Hem tahıl kırıntıları hem de böceklerle beslenirler. Sümüklü böcek ve bazı diğer zararlıları yedikleri için bahçeye çok faydalıdırlar.
Karıncalar- Kırmızı Orman Karıncası
Karıncaların tamamı toprağı havalandırır, drenaj sağlar. Bazı türleri de zararlılarla beslenir, ağustos böceği ve diğer böcek larvalarını yerler.
Karınca yiyen karınca türleri ile kırmızı orman karıncaları çok faydalıdır. Kırmızı orman karıncaları orman dışında yuva yapmaz. Bu yüzden bahçenizde göremezsiniz.
Diğer karıncalar genel olarak zararlıdır. Bazı karınca türleri yaprak bitlerini sırtında taşıyarak ulaşımını sağlar. Karıncaları tümden yok etmemek gerekir, sayılarının çok artmasına da izin verilmemelidir.
Şemsiyeli karınca denen bir tür de yaprak kemirir. Bu yaprak parçalarını yuvalarına taşırlar. Şemsiye gibi kullanırlar.
Bazı yaprak bitlerini koruyarak onlarla bir tür simbiyosis oluştururlar. Amaçları yaprak bitinin aldığı fazla şekeri dışkılamasıdır. Bu şekeri enerji olarak kullanırlar.
Kelebekler
Tozlanmanın oluşmasında çok önemli rol oynarlar. Kelebekler genellikle bitki çiçeklerinden uzattıkları hortumlarıyla aynı arı gibi bitki öz suyu emer. Bu yüzden tozlanmada çok faydalıdırlar.
Tırtıllar yaprak yediği için bitkilere zarar verirler. Bu zararı göze alıp tırtılların yaşamasına izin vermeli. Küçük fidelerinizden uzaklaştırın yeter. Veya bahçenizin belli yerlerindeki bitkileri tırtıllar için yetiştirin.
Bazı kelebek türleri bitkilerin öz suyunu emer. Sayıları çok ise bitkilerinize ciddi zararlar verebilir.
Kırkayak
Çıyanla karıştırılır bazen. Kırkayağın arkasında zehirli iki iğne yoktur. Küçük canlılarla beslendiği için önemli avcılardan biridir.
Kirpi
Etçildir. Fareleri yer.
Bu sevimli hayvanı rahat bırakın, gezinsin bahçede.
Köstebek
Genel olarak zararlı olarak bilinir ancak değildir. Kökleri yiyen köstebek değil farelerdir. Köstebek düşmanımız değil. Tek zararı arada faydalı solucanları ve avcıları yiyor olmasıdır. Bütün gün durmadan yiyen bir hayvan. Fareleri yiyor olması faydalı olduğuna ispattır. O etçil bir hayvandır.
Çok aç kalmadıkça gündüz toprak üzerine çıkmaz. Bu yüzden görmek zordur. Ancak kazdığı yerleri sabah kolaylıkla fark edersiniz.
Kulağa Kaçan
Yaprak bitlerinin en büyük düşmanıdır. Sık sık kulağa kaçan görüyorsanız bahçeniz bitler açısından güvendedir. Onları koruyun. Gerek Karadeniz’de gerekse Akdeniz’deki bahçemizde kulağa kaçandan gına gelmişti. Her yerde karşımıza çıkıyorlardı. Çapa yaparken yüzlercesi ile karşılaştığımız yuvalar buluyorduk. İki bahçemizde de hiç bir zaman bitlerle karşılaşmamıştık. İstanbul’da yaşadığımız dönemlerde bahçemizde çok az kulağa kaçan vardı. Bir yıl tüm ağaçların tüm yaprakları bitlerle istila edilmişlerdi.
Bahçedeki taş duvarların küçük oyuklarına, toprak içine yuvalıyorlar. Çıyanlar, tavuklar en büyük düşmanları.
Kurbağa
Solucan, böcek, sinek, sudaki küçük canlıları yer. Yemekleri hareketli canlılardır. Bazı türleri larvaları da yer. Tamamıyla faydalı bir hayvandır.
Kurbağa larvaları Rhynchota (Hortumlular), Coleoptera (Kin kanatlılar) gibi sucul böcekler tarafından yenir. Aynı zamanda Odonata (Tayyare böcekleri) larvaları da genç evrelerinde kurbağa larvaları ile beslenmektedir.
Kuşlar
Sığırcık, Leylek, Ağaçkakan, İskete, Çulha, Kırlangıç, İspinoz tırtıl, böcek ve sinek avcılarıdır. Kuşlar çekirgeye de bayılır.
Serçe ve Sığırcık ağustos böceği avcısıdır. Ala karga her şeyi yer. Yiyecekleri arasında larvalar ve böcekler de var.
Havada şahin görüyorsanız sevinmelisiniz, bahçenizde veya yakınlarda şahinin avlayacağı kuşlar, yılanlar, kertenkelelerden var demektir. Tabi tavuklarınızı koruyun.
Leylek
Çokça zaman tarlaya zarar verdiği düşüncesiyle düşman ilan edilmiş bu güzel kuş, salyangozların en büyük avcısıdır. Bırakın tarlada gezinsinler. Salyangozların canına okurlar.
Miridae
Beyaz sinek, yaprak biti, koşnil, kırmızı örümcek ve psyllid predatörüdür. Domates güvesinin en iyi düşmanıdır. Daha çok seralarda görülür. Ege ve batı Akdeniz’de yoğun görülmektedir.
Nemophtera – Uçurtma Böceği (Dantel kanat)
Çoğunlukla besin kaynağı zararlı larvaları. Bu yüzden biyolojik mücadele için üretimi yapılan bir böcek.
Fotoğraf: Nemophtera sinuata
Nemophtera türleri hakkında her şeyi şu linkten öğrenebilirsiniz.
Chrysopidae.pdf erişimi için tıklayın
Orius
Avcı böcek Orius sıcak iklim seven bir böcektir. Akdeniz’de sıklıkla görülür. Bu avcı böceğin Türkiye‘de ilk teşhisi 2007 yılında Güneydoğu Anadolu Bölgesi pamuk ekimi çalışmalarında yapılmış. Orius albidipennis ve spp.’nin bölgede çok olduğu gözlenmiş. (Çukurova Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri ) Diğer Orius türleri de doğal birer avcıdır. Tripsler, Un güvesi ve bir çok bit yumurtası ile beslenirler. Sıcak iklimlerin en iyi avcısıdır.
Örümcekler
Çoğu örümcek faydalı avcıdır. Tabi avcı böcekleri de avlayabilirler.
Yoğun oldukları bahçelerin daha sağlıklı olduğunu söyleyebiliriz. Bırakın her yere ağlarını örsünler.
Kırmızı örümcek gördüğünüzde ise uzaklaştırın veya yok edin. Kırmızı örümceğin yaralı elle tutulmaması gerekir. Bir dostumuz kanına karışan zehri yüzünden ölümden döndü.
Parazitoit
Yaprak bitleriyle beslenir. Bu yüzden çok faydalıdır. Bir çok kimyasal ilaç parazitoitlerin ölümüne neden olmaktadır. Bu yüzden kimyasal ilaçlardan sakınmak gerekir.
Peygamber Devesi
Bu komik görünüşlü hayvanı sakın öldürmeyin.
Nüfusları hiç bir zaman fazla artmaz. Çünkü onu avlayan çok fazla hayvan var.
Bu yüzden rahat rahat gezinmelerine izin verin.
Porsuk
Bu hayvan da etçil bir hayvandır.
Fareleri ve bazı böcekleri yer.
İyi saklandığı için gündüz onu göremezsiniz.
Sinek (Tachinidae – Syrphidae)
Tachinidae sinekler ailesinin bir bölümüdür. Larvaları birçok böceğin iç parazitidir. Bu yönüyle zararlı böceklerle biyolojik mücadelede kullanılmaktadırlar. 100 türünden fazlası biyolojik mücadelede fayda sağlamıştır. Doğal olarak arılara da zarar verebilirler.
(Kaynak: http://www.biyolojikmucadele.org.tr/uploads/Tachinidae.pdf)
Sincap
Çoğunlukla meyve ve tohum yer. Fare, Salyangoz ve bazı böcekleri de avlar. Bu yüzden faydalı bir hayvandır. Ağaç bolsa sincap da vardır muhakkak. Sayıları çok artarsa ve ağaç yeterli değilse zararlı olabilirler. Meşe ve iğne yapraklı ağaçlar bolsa gayet keyifli olurlar.
Sivri Fare
Bu hayvan da köstebek gibi davranan etçil bir hayvandır. Fareleri yer. Burnu sivri büyükçe bir faredir. Onu tanıyın, çünkü yılan yavruları dahil bir çok hayvanı yediği için bahçeye çok faydası olur.
Solucan
Faydasını herkes bilir zaten. Çapa yaparken sık sık ikiye bölersiniz. Korkmayın sorun yok. Yeter ki 4’e 5’e bölmeyin. Gövdesinin alt kısmını tekrar tamir eder. Siz onu bulunca nemli bir toprağa bırakın. O yavaş yavaş toprak içine yol alır. Bazı solucanlar çok büyük oluyorlar, yılan sanabilirsiniz. Hareketine dikkat edin. Yılan bu kadar yavaş olamaz. Bu hantal hayvan solucandır. Tavuklarınız varsa dikkat edin. Tavuk için mükemmel bir besindir. Tabi solucanın fazlaca da tüketilmesini istemeyiz. Bu yüzden tavuklarınızı her seferinde az nemli toprağa salın. Bu durumda solucanlar derinlere gitmiştir zaten.
Syrphidae
Bir tür çiçek sineğidir. Özellikle pek çok türün larvalarının, yaprak bitleri ile bazı
kabuklu bitlerin ve diğer bazı yumuşak vücutlu böceklerin avcısı olması bu canlı üzerinde yapılan çalışmaların yoğunlaşmasına neden olmaktadır. Kültür bitkileri zararlılarının en önemli avcılarından sayılmaktadır.
Larvaların genel görünüşleri çok değişiktir. Avcı Syrphinae’nin serbest dolaşan larvaları
genellikle renklidir. Bu renk çoğu zaman yeşilimsi veya sarıdır: alınan gıdaya bağlı olarak renk değişebilir ve genellikle çevreye uyar. bunların larvaları sümüklü böceklere benzer ve bazanda onlarla karıştırılabilir
(Kaynak; http://www.biyolojikmucadele.org.tr/uploads/Syrphidae.pdf)
Tenebrionidae Ailesi
Bu ailenin bireylerinin bir çoğu avcı böcek olduğu için bu sayfada yer aldı. Hakkında yeterli bilgiye sahip değiliz. Bilgilendikçe paylaşacağız. Bir çok örnek Tenebrionidae ailesine ait böcek türü için şu araştırmaya bir göz atmak isteyebilirsiniz.
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/64781
Fotoğraftaki böcek ege kıyılarında sıklıkla görülen Pachyscelis villosa – (darkling beetle).
Terminatör Böcek (Calosoma Türleri)
Bir çok yerde çam kese böceği avcısıdır diye yazıyor. Bu kadarcık işi olduğunu mu sanıyorsunuz?
Çoğu bir yıl, bazen 2-3 yıl yaşar. Kurtlarla, tırtıllarla beslenir. Çingene güvesine bayılır. Karadeniz’de çok sık karşılaştığımız bir böcek. Hantal olduğu için kolay yakalanır. Korkutucu büyüklüktedir. İnsana zarar vermez. Durmaksızın kurtçukları ve larvalarını yer. Bu böceğe çok iyi davranın, sakın öldürmeyin.
Uğur Böceği
Türlerine göre yaprak bitleriyle, yaprak pireleriyle, patates böceğiyle, unlu bitlerle, kırmızı örümcekle beslenir. Yumurtalarını bitlerin yumurtaları yanına bırakır ki yavrular doğar doğmaz bu yumurtaları yesin. Tüm türleri avcıdır ve bilinen en faydalı böcektir.
Kuşlar, kertenkeleler, bazı örümcekler düşmanıdır. Kertenkele popülasyonuna dikkat etmelisiniz. Çünkü artık çoğu bahçede yılan yok, şahin yok. Yılan yoksa kertenkele çok demektir.
Kışı ovuklarda geçirir. Satılan uğur böceği yuvaları bir çok ovuktan oluşan bambu çubuklardır. Bol yeşillikli alanlarda bu tip bir yapı tasarlarsanız muhtemelen yuvalayacaklardır. Ayrıca çam kozalaklarını da çok severler yuvalanmak için. Çam kozalaklarını yakacaksanız içlerini kontrol etmekte fayda var.
Uğur böceğinin salgıladığı harmonik adlı salgının kolibasili, sıtma ve tüberküloz gibi bir çok bakteriyi öldürdüğü tespit edilmiş. Böcek bu salgıyı kendini korumak için refleks olarak salgılar.
Anason bitkisi üzerinde sık görüyoruz. Sevdiğini düşündüğümüz için bahçenin çok yerine anason ektik. Soldaki siyah olan da uğur böceği türüdür. Onu koruyun.
Yakı Böceği (Rhagonycha fulva)
2.000 türü olan bir böcek. Uğur böceğinin de akrabasıdır. Çekirge ve bazı diğer zararlının yumurtaları ile beslenerek fayda sağlar.
Ancak ergin olduktan sonra sebzelere dadanır. Temel olarak şekilleri birbirine çok benzer. Ancak çok farklı renklerde olabiliyorlar. Soldaki, bizim bahçede en çok gördüklerimizden. Sebzelere ciddi bir zararları yok.
Yarasa
Ormanlar varsa yarasalar olduğu içindir. Çocukluğumda çok fazla yarasa hatırlıyorum. Son 30 yıldır o kadar az görüyoruz ki. Çok yazık.
Bazı ağaçların tohumlarının yayılması yarasalar sayesindedir. Ayrıca arılar gibi bir çok bitkinin tozlanmasında rol oynarlar. Gübreleri en kıymetli gübre türüdür.
Ülkemizde vampir yarasa diye bir tür yoktur, veba, humma, sıtma gibi efsaneleşmiş hastalıkları da yaymazlar. Rahat olun, yarasalar insana da gelmez. Kör oldukları için çok yakın uçtukları olur sadece.
Yılanlar
Genel olarak bahçeye çok faydalı hayvanlardır. Tabi çoğu insan yılan görmekten pek hoşlanmaz. Yılanların en büyük düşmanı olan büyük kuşlar artık yerleşim yerleri yakınında görülemediği için yılanlar kontrolsüz olarak çoğalabilir. Fazla çoğalmaları bahçe için tehlikelidir. Zaman içinde bahçede tüm hayvanları tüketeceklerdir. Evinizden uzak tutun, bahçede gezinirken tetikte olun ve onların kaçmasına izin verin, her taşın altında çıkmayacakları kadar sayılarını azaltın yeter. Arada bir tarla faresi görüyorsanız yılan popülasyonu kontrol altında demektir. Tarla faresi hiç kalmadı ise yılanlarla mücadeleye başlamalısınız.
Yusufçuk – Helikopter Böceği
En çok sivri sinekler olmak üzere uçan her canlıya hızla çarparak sersemletir ve onlarla beslenir.
Zelus renardii
Çoğunlukla bitler ve tripsler gibi küçük canlılarla beslenirken büyüdükçe daha büyük avlar peşinde koşmaya başlar. Çok aktif bir zararlı avcısıdır. Ormanlarda ve tarımda biyolojik mücadelede etkili olarak kullanılmaktadır. Antalya’daki bahçemizde bolca görünmeye başladılar. Ana vatanı Afrika olan bu yırtıcının kontrolsüz çoğalmasına da izin verilmemeli.
Zelus renardii üzerine bir araştırma (https://ofd.artvin.edu.tr/tr/pub/issue/69911/1029062) tüm metin için açılan sayfanın alt kısmında yer alan pdf linkine tıklayın
Zararlılar / Zararlılardan Korunma
toprakla.farm 