Sayfada Yer Alan Başlıklar
Gübre ihtiyacının karşılanması için bir kaç öneri
Ekolojik Tarım İçin Önerdiğimiz Gübreler ve Üretim Süreçleri (Alfabetik Olarak)
Balık Unu, Deniz Yosunları, Gübre Şerbeti, Kayalar, Kompost,
Kül, Mezbaha Atıkları, Tohumlar, Tütün Tozu
Yeşil Gübre, Yanmış Hayvan Gübresi,
Kuşlar ve Faydaları
Malçlama
Fosfor Sağlayan Doğal Gübreler
Gübreyi şöyle tarif edersek nasıl gübre kullanacağımız ve elde edeceğimizi anlamak daha da kolaylaşacaktır.
Gübre; bitkilerin tamamının, ağaç yapraklarının, çürüyen dalların, çeşitli hayvanların dışkılarının ve ölü bedenlerinin toprağa karışarak su ve çeşitli etmenlerle etkileşime girmesi sonucu toprağa faydalı elementler olarak dönmüş şeklidir. İyi gübre bu doğal süreci yaşayan maddelerden oluşmalıdır.
Doğal ortamda gübre yakmaya gerek yoktur, sağdan soldan torf taşımaya gerek yoktur, hele hele laboratuvarda besin elementleri üretmeye hiç gerek yoktur. Gübresini kendisi üreten bir sistem yaratmalısınız.
Not; Toprak organik maddesi 3 ve üzeri topraklar verimlidir. %3 organik madde demek, o topraktaki tüm elementlerin toplamının %3’ünün organik madde olduğu anlamına gelir.
Gübre ihtiyacının karşılanması için bir kaç öneri
- Toprağınıza fayda sağlayacak her şeyi toprağınızda bulundurmaya çalışın. Ağaçlar, otlar, kuşlar, sincaplar, yılanlar. Bir orman yaratmak çok kolay değil tabi. Ancak olası tüm canlıyı toprağınızda barındıracak çözümleri düşünmeye başlamalısınız.
- Kanatlı hayvanların yetiştiriciliği en kolay ve hızlı hayvansal gübreyi sağlayacaktır. 8-10 tane tavuk, 2 kaz neden olmasın?
- Enerjiniz varsa koyun ve keçi yetiştiriciliği de denemelisiniz. Koyun yeri geldiğinde çim biçme makinesi gibi çalışırken, bütün yıl dışkısıyla bahçenizi de besler.
- Kendi dışkınızı ve kullanım suyunuzu da değerlendirmek için evinizin su hatlarını toprağa faydalı ve zararlı olarak ikiye ayırın. Deterjan kullanıyorsanız bu suyun aktığı ikinci bir lavabonuz ve gider sisteminiz olmalı.
- Ekeceğiniz bitkiler için modern tarımda tarif edilen alanlardan 2 kat daha fazla yer ayırın. Bir çok kaynakta fideyi 30X40 cm ekin falan der. Bu bilgiler modern tarım için uygundur. Kimyasal gübre, kimyasal ilaçlarla bu şekilde üretim yapılabilir. Ancak ekolojik bir yetiştiricilik yapmak istiyorsanız bitkiye ihtiyacı olan alanı fazlasıyla vermelisiniz. Kimi bitkiler ise dip dibe bir aile oluşturarak yaşamayı severler.
- Zararlı otlarla mücadele ederken hepsini yok etmeyin, zamanında gübreye dönüştürün. Doğal ortam bitkilerini öldürmeden önce tanıyın, koruyun.
- Ekim nöbeti uygulayın. Her yıl ekinlerinizin dikim yerini değiştirin. Bazı bitkileri sadece gübreye dönüştürmek maksadıyla yetiştirin.
- Bulunduğunuz coğrafyaya uygun bitkiler yetiştirmeye özen gösterin. Uygun olmayan bitkiler için özel alanlar yaratın. Bu alanları özenle planlayın.
- Tüm hayvanların bahçenizde gezinmesi için gereken planlamayı yapın. Tavukların ekinlerinize zarar veremeyeceği her zaman, onların bahçede gezinmeleri doğal gübre üretmek için harika bir fırsattır.
- Aşırı gübreden kaçının.
Ekolojik Tarım İçin Önerdiğimiz Gübreler ve Üretim Süreçleri
Balık Unu
Ayıkladığınız balık artıklarını direk toprağa gömerek faydalı hale getirebilirsiniz. Yine de balık unu yapmak istiyorum diyorsanız tarif şöyle;
Balık artıklarını hafif haşlayıp suyunu süzün ve kurutun. Un haline getirip (küçük parçalar halinde de olabilir) gübre olarak kullanabilirsiniz. Haşlama suyunu da soğutup toprağa verebilirsiniz.
Bazı balık türlerindeki aşırı civa oranı toprağa zarar verebilir deniyor. Kılıç Balığı bunlardan birisi. Kılıç balığını 3 jenerasyondur göremeyen bir toplum olduğumuz için sorun yok sanırım. Ülkemizde balık unu yapılırken en sık kullanılan balık hamsidir. Karadeniz’de hamsinin çok ucuz olduğu zamanlar satılamayan hamsilerin kasa kasa fındık diplerine döküldüğünü görmüştüm. O şekilde serpilmesiyle bile güçlü bir gübre etkisi yapıyordu.
Gübre Şerbeti
Tavuk gübresinde 1/10 su ile, koyun gübresinde 2/10 su ile şerbetinizi hazırlayın. Şerbeti 1 gün kapalı olarak dinlendirmeye bırakın. Mümkünse damlama su hattına karıştırın. Değilse maşrapa ile bitkilere verin. (Bir domates fidesine yarım maşrapa ölçeğini tüm bitkilerde kullanabilirsiniz) Sürekli kullanımında toprağa zarar verme olasılığı olduğu için sezonda 3-4 kereden fazla yapmamanızı öneririz.
Daha da garantili bir şerbet için taze tavuk veya güvercin gübresini ağzı sıkı kapalı bir kova içine koyun, su ile karıştırın. 15 gün sonra gayet kullanışlı bir şerbetiniz olacaktır.
Sıvı gübreleri bir tankta toplayın. Sirke yapar gibi ağzı tülbent kapalı şekilde bekletin. 1 hafta sonra su ile karıştırıp kullanabilirsiniz. 1/10 karışım yapıp 1 m2 alana 1 maşrapa uygundur.
Söğüt yapraklarını ve-veya kabuğunu toplama su tankınız içine atın. Bu suyla sulayacağınız bitkiler faydasını görecektir. Söğüt yaprağı ve kabuğu içerisinde bol miktarda salisilik asit var. Aspirinin etken maddesi söğüt ağacının kabuğunda ve yaprağında yer alan salisilik asittir. Zayıf gelişen bitkinize de Söğüt suyu verebilirsiniz.
Her fide dikiminden önce, fide çukuruna yarım aspirini (veya söğüt macununu) ve bir yumurta kabuğunu ufalayıp serpin. Her bitkide faydasını görüyorsunuz.
Deniz Yosunları
Denize yakın yaşıyorsanız kıyıya yakın yerlerden yosun toplayabilirsiniz. Pek kolay ve rantabl bir iş değil. Sahile vurmuş yosun artıklarını kolayca toplayabiliyorsanız biriktirip yağmur altında bırakın, tuzu yıkanınca malçlama yaparken kullanabilirsiniz.
Kayalar
Toprak kayaların parçalanmasıyla oluşur. Bazı kayalar içerikleri bakımında fazlaca faydalı element barındırır. Kireç taşı, Alçı taşı, Azomit, Granit gibi bir çok taşın ufalanmış formlarıyla tarımda kullanıldığını biliyoruz. Detay için Bkz; Kadim Bilgiler
Trabzon ilinin hemen her yerinde bolca bazalt kayasına rastlamak mümkündür. Fosfor ve Potasyum deposu bu kayalardan görürseniz arabanıza atın, un gibi öğütüp bahçenizde kullanabilirsiniz.
(Fotoğraf: http://przemyslowyportal.pl/bazalt/)
Kompost
Bidonlarda kovalarda kompost üretmeye çalışmak zahmetli ve rantabl olmayan bir iştir. Kompostu (veya torfu) toprakta yaparsanız daha az zahmetli ve verimli olacaktır.
Bahçenizde 60-70 cm derinliğinde, 50 cm eninde ve bahçe boyunca uzanan bir çukur açın. Bahçenin bir ucundan diğer ucuna kadar yani. Çukurun ilk 1 metrelik bölümüne;
Ağaç yapraklarını süpürüp ince bir kat çukura serin.
Kompost olabilecek maddeleri (organik olan her türlü canlı veya gıda, hatta pamuklu kumaş bile) olabildiğince küçük parçalar halinde ikinci kata atın.
Varsa doğal, taze gübrenizi serin.
Ağaç yapraklarını üzerine örtün.
5-10 cm toprak ile çukuru kapatın.
Hayvanlarınızın sıvı dışkılarını suyla karıştırıp çukurun üzerinden dökebilirsiniz.
İsterseniz yığıntıyı 1-1,5 metre yükseltebilirsiniz.
Bir işaret çubuğu dikerek üzerine tarih atın.
Biz şöyle yapıyoruz;
Bahçe boyunca her sefer 1 metrelik bölümler halinde yeni besin artıklarıyla çukurları doldurup üzerini örtün. Toprağınız asidik ise çukurları toprakla örtmeden önce yarım kürek kireç de atarsanız harika olur.
Bahçenin kazdığınız diğer ucuna varınca kendinize yeni bir hat yaratıp yeni bir kompost çukuru açın.
6 ay sonra diktiğiniz işaret direğinin altındaki toprak üzerine ekim yapabilir veya bu kompostu bahçenin diğer yerlerine yayabilirsiniz. Ekmeden önce, çukuru açtığınızda kenarda birikmiş eski toprak ile toprağı karıştırmalısın. Kompost hazırladığınız yerlere 3 ila 6 ay ekim yapmayın.
Bu süreci tüm yıla yaydığınızda toprağınızın alt kısmında her zaman besin değerleri yüksek humuslu bir toprak elde edeceksiniz.
Çay ve fındık posasını da komposta ekleyebilirsiniz. Ancak toplam kompostun %25’ini geçerse kompostun PH’ı düşer ve kompost asitleşir.
Kül
Kül Ca ve K yönünden zengindir. Bahçenizde kompost çukurlarına atabilir veya çapa yaparken serpebilirsiniz. Salyangoz da pek hoşlanmaz külden. Sakın sunta MDF gibi maddelerin külünü kullanmayın. Ayçiçeği saplarını da yakarak kullanabilirsiniz. Alkali bir toprağa sahipseniz fazla kullanmayın derim. Asidik toprakların PH’ını arttırmada ise olumlu bir araçtır kül. (Odun külü PH’ı yaklaşık 13)
Potasyumun doğal yollarla toprağa karıştırılabileceği gübre dışındaki neredeyse tek çözüm küldür. Meşe ağırlıklı odun külü yüksek potasyum içerir.
Bazı ağaçların köklerine döküldüğünde verim arttırdığı biliniyor.
Sadece su ile karıştırılıp gübre şerbeti gibi fidelerin dibine döküldüğünde de fayda sağladığını gördük. Yine hatırlatmalıyım ki asidik topraklarda işe yararken alkali topraklarda fazla kullanmak sorun yaratabilir.
Bir tülbente doldurup yapraklara serptiğinizde bir çok bitki üzerinde yer alan bitleri de öldürüyor.
Açacağınız kompost çukuruna sadece kül ve yaprak koyarak kapatabilirsiniz. Bu karışım da gübre olarak faydalı olacaktır.
İstanbul ikliminde domates yetiştirirken kimyasal gübre yerine kül kullanabilirsiniz. Potasyum ihtiyacı karşılanan domatesleriniz artık kararıp dökülmeyecekler.
Mezbaha Atıkları
Tükettiğiniz hayvanlardan arta kalan her türlü atığı presleyerek un haline getirebilirsiniz. Zor bir işlem. Hayvan kemiklerini beze sarıp çekiçle döverek ezmeyi de deneyebilirsiniz. Toz haline getirdiğiniz kemikleri toprağınıza serpebilirsiniz veya gömebilirsiniz.
Tohumlar
Bir çok tohum farklı miktarlarda çeşitli yağ asitleri içerir. Aşağıda örnek bir kesit göreceksiniz.
Çoğu tohum çevresel faktörlerle toprak içerisinde çözülerek besin maddesine dönüşür. Yetiştireceğiniz fazla tohumların tamamını yaralayarak kompost çukurlarına atın. Onlar da çözünerek farklı besin maddelerine dönüşeceklerdir.
Tütün Tozu
Alkali topraklarda oldukça etkili. Hem PH düşürüyor hem de toprağa özellikle C ve diğer elementleri sağlamakta etkin. (Bkz: U. Ü. ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ – Sürdürülebilir Tarımda Tütün Atığı Kullanım Olanakları – Melis Çerçioğlu)
Bazı bitkilere virüs taşıdığı söyleniyor. Doğal, ilaçlanmamış bir tütünün bunu yapacağını sanmıyoruz. Ancak denemedik de hiç.
Yanmış Hayvan Gübresi
Hayvancılıkla uğraşmıyorsanız gübreyi satın almak durumunda kalabilirsiniz. Güvenilir gübre bulmak tamamen referanslara bağlı. Büyük hayvan çiftliklerinde sürekli yapay yem ve antibiyotikle beslenen hayvanın gübresine de güvenmek imkansız. Bulabiliyorsanız yayılan hayvan gübrelerini bulun.
Hayvancılıkla uğraşıyorsanız veya taze gübre satın aldıysanız gübre yakma işlemi şu şekilde yapılmalı;
En uygun yol kompostlaştırmadır. Yazının kompost bölümünü inceleyiniz.
Hayvanlarınızın sıvı gübrelerini sürekli toplayacak bir mekanizma kurun. Eğimli bir ağıl ile ızgaralar yöntemiyle biriken sıvının sürekli bir yerde toplanmasını sağlayın.
Sıvı toplama ızgarasının bir ayağını da katı gübreyi toplamak için planlayın. Bkz; Koyun – Keçi
Toplanan sıvı gübreyi 15 günde bir dinlenme tankınıza alın. Öncesinde tankın içinde yer alan sıvı gübreyi şerbet olarak toprağınıza verin.
Katı gübreyi ise 4-5 günde bir gübre yakma çukuruna atın. Atmadan önce tüm suyunun sızıp sıvı gübre kanalına gittiğine emin olun. Bu çukur hayvan sayısına göre ebatları belirlenmiş, 50-60 cm derinliğinde bir çukur olmalı.
Çukurdaki gübre üzerine önce kireç (10 kürek gübreye bir çay bardağı kireç) ardından örtecek kadar toprak ilavesi yapın. Her yeni gübre toplama işleminden sonra gübre üzerini kireç ve toprakla örtün.
Çukur tamamen dolunca yağmur yağmıyorsa sulama yapın. Çiğneyerek sıkıştırın. Fazla yağışlı zamanlarda üzerini branda ile örtün. Normal yağış almasında sakınca yoktur.
Bu prensiple her seferinde yeni çukurlar oluşturun.
İlk çukurunuzu 3 ay sonra açıp kullanabilirsiniz.
Notlar: 1 tavuk günde 100 gr, yılda 40 kg gübre yapar. Koyun çok geziyor olduğu için ahırda toplanan gübresi çok az olacaktır. Bahçe içinde de gezdiği çitle örülü bir yer olursa gübresi toplanabilir. Tavuğun gezdiği düşünüldüğünde günde ancak 20-30 gr gübresini elde edebilirsiniz.
Satın aldığınız gübrenin yanmış olup olmadığını test etmek: Bir parça gübreyi tülbent içine koyun, hafifçe nemlendirin. 1 haftalığına gölge bir yere asın. Gübre üzerinde mantari bir doku veya bitki filizleri görürseniz o gübre henüz yanma işlemini tamamlamamıştır.
Yeşil Gübre
Bitkilerin olağan hasadı yapılmadan tümü ile toprağa karıştırılmasıyla elde edilen gübrelere “yeşil gübre” denir.
Organik tarımda sık kullanılan yeşil bitkiler şunlardır;
Baklagiller; Bakla, Yonca, Üçgül, Soya fasulyesi, Yem bezelyesi, Yem börülcesi, Fiğ, Bezelye
Baklagil olmayanlar; Çavdar, Yulaf, Arpa, Darı, Buğday, Çim, Hardal, Kolza
İç Anadolu’da kolay yetiştiği için fiğ ve arpa birlikte tercih ediliyor.
Biz tercihimizi Bakla, Arpa, Üçgül ve Yonca’dan yana kullanıyoruz.
Yağışı 600 mm’nin üstünde olan yerlerde bakla, alt bitki olarak yetiştirildiğinde mükemmel sonuçlar verir. Tarlanızın boş kalan her yerine bakla ekin. Baklagillerin kök bölgesinde küçük toplar halinde görülen şeyler ur değildir, korkmayın. Bunlara azot topu diyebilirsiniz. Çiçeklenme döneminde biçip toprağa karıştırın. Yoksa selüloz oranı artar ve fayda azalır. Ertesi yıl bakla yerine arpa ekin. Bu şekilde değişik bitkilerin rotasyonu ile çeşitliliği sağlamış olursunuz. Kurak bölgelerde baklayı susuz bırakırsanız yararından çok zararını görebilirsiniz. Ara ara da Yonca, Üçgül ve Fiğ sürekli bulunursa harika olur.
Kuşlar ve Faydaları
Kuşların bahçenizde çokça olması bir çok açıdan faydalıdır. Bu sayfada bizi ilgilendiren kısım kuşların gübresidir. Kuşlarla besinlerinizi paylaşırsanız bahçenizde bulunmaktan hoşlanacaklardır. Bu da size doğal kuş gübresi olarak geri dönecektir.
Kuşları toplayan yöntemler;
Kuş İğdesi, Taş Elması, Alıç, Meşe dikin. Meyvesine kuşlar bayılır. Ceviz ve Meşe meyvelerine karga bayılır. Ala karga her şeyi yer. Yiyecekleri arasında larvalar ve böcekler de var.
Düz bir zemine sık sık kuşların yiyeceği tohumlardan ve bayat ekmek atın. Burada toplanan kuşlar gübrelerini bu zemine bırakacaklardır. Beton zemine ince bir toprak sermek en iyisi. Böylece toprağa karışan gübreyi kullanabilirsiniz. Hele güvercinleri toplayabiliyorsanız harika olur. Bu gübreyi bahçenin çeşitli yerlerine serpebilirsiniz.
Kuşların zararlı mücadelesindeki yeri konusu için Bkz: Zararlılar – Avcılar
Malçlama
Malçlamanın amacı funda toprağına benzer bir toprak üretmektir. Karmaşık malçlama tarifleri sürekli tarım yapılan topraklar için önerilmektedir. Bize lazım olan ise sadece orman örtüsünü taklit etmektir. Çok karmaşık uygulamalara gerek yok, basit ve etkili bir yöntem önereceğiz.
Funda toprağını yaratmak için orman örtüsünü taklit edin.
- Sonbaharda bahçede kalan otları biçin, bir kenara toplayın.
- Biçilmiş toprak üzerine yanmış hayvan gübresini 3-4 cm kalınlığında serin.
- Biçtiğiniz otları gübre üzerine serin. Ne kadar kalın bir tabak olursa o kadar iyi olur.
- Ağaçlarınızın dökülen yaprakları ile (iğne yapraklılar hariç) otların üzerini örtün. Yapraklar uçmasın diye ilk başlarda önlem almak için ıslatın veya naylonla örtün. Genelde buna gerek kalmaz.
İlk baharda çapayla oluşturduğunuz malçı toprağa karıştırın. Ağaç yaprakları halen parçalanmamış olabilir, ekim esnasında yaprakları boş yerlere toplayabilirsiniz veya olduğu yerde bırakın.
Fosfor sağlayan doğal gübreler; Kemik unu, balık, balık unu, buğday kepeği, greyfurt ve limon, portakal, kavun, salatalık kabuğu (kül halinde de olabilir) ve güvercin gübresi.
toprakla.farm 