Don, sıcaklığın 0’a yakın olduğu veya 0’ın altına düştüğü zamanlarda meydana gelen bir olaydır. Atmosferin su buharı oranının düşük olması, havanın sakinliği, toprağın kuruluğu gibi etmenlerle bir yerin soğuk ve kuru bir hava kütlesi tarafından doldurulması ve bu soğuk havanın toprak yüzeyini dondurması durumudur. Don olayı bilinenin aksine bitkinin değil toprağın donmasıdır. Toprak yüzeyi donma noktasına geldiğinde bazı bitkiler sorun yaşarlar.

Zirai don tehlikesini takip için bu linki kaydetmelisiniz; 

https://www.mgm.gov.tr/tarim/zirai-don-uyari-sistemi-harita.aspx

Don Etkisini Azaltacak Bir Kaç Öneri

Hassas bitkilerinizi çukurlara ve vadi gibi düzlüklere dikmemelisiniz.

Göl veya dere yakınındaysanız hassas bitkileri buralara dikin. Suyun olduğu yerde don riski azdır.

Bol miktarda ağacınız varsa don riski azdır. Ağaçlar donu uzaklaştırır.

Eğimli, köşeli engeller don riskini azaltır. Bunun için hassas bitkilerinizin üst yamaçlarına çalılar dikebilirsiniz. Soğuk hava eğimden aşağı doğru akma eğilimindedir. Yönünü değiştirmeniz iyi bir çözüm olacaktır.

Don yakın zamanda ise toprağı işlemeyin. Toprak sıkı olmalıdır. Yabancı otları azaltabilirsiniz. Örneğin çim, donun tutulmasına yardımcı olur. Ya çim yakınında hassas bitki yetiştirmeyin ya da çim gibi eğrelti türlerini bitkiniz yakınlarında barındırmayın.

Don beklenen geceden önce toprağı iyice sulamalısınız. Nemli toprak daha geç donar.

Toprak yüzeyine ince bir kat kum örtmek de don etkisini azaltır. Kum çabuk ısınır ancak zor soğur.

Zemin karla kaplı ise hiç korkmayın. Kar varken don olayı yaşanmaz.

Ciddi sorun olacağını düşünüyorsanız gece boyunca fıskiyeleri çalıştırabilirsiniz. Yağmurlama sulama ile bitkiler üzerine sıfırdan çok daha yüksek derecede su vermiş olursunuz.

4-5 metre aralıklarla peynir tenekeleri içinde saman yakmak da mükemmel sonuç verir. Az ısı ancak bol duman etkili olacaktır. Ancak bu işi gün doğmadan 2-3 saat önce yapmalısınız. Yani gece boyu uyku yok demektir.

Uykumdan feragat etmem diyorsanız bu peynir tenekeleri içine zor yanan meşe gibi sert odunları yerleştirin. Çok kuru olmasınlar ki uzun uzun ve bol dumanlı yansınlar. Alt kısmında iyi köz oluşturursanız bu yarı kuru odunlar uzun saatler yanacaktır ve bolca duman vereceklerdir. Ancak tenekelerin altlarında bir kaç delik açmayı unutmayın. Yoksa hava akımı olmaz ve odun söner.

Don örtüleri satın alarak ağaçlar etrafına örtebilirsiniz. Ancak bu örtü yeterince önleyici olmuyor. Ağaçlarda don tehlikesi çiçeklenme döneminde yaşanır. Bu dönemde de don yaşanırsa örtü ile ağacı korumak ağaca yeterli olmuyor. Ağaç gerçekten sıcak hava istiyor. Yani toprağın ve çiçeklerinin sıfır derece altında kalmamasını istiyor. Bu yüzden yağmurlama veya saman yakma çok daha etkili.

Ağaçlarda don tehlikesine karşı ağacı yanıltmak da işe yarar. Ağacın etrafını (1metre çap ile) 50 cm kazıp buz veya kar gömerseniz ağaç çiçeklenmeyi geciktirir. Ancak bu iş çok zahmetli neredeyse imkansız bir iştir. Yine de çok çok özel ağaçlar için denenebilir.

Bahçede don çukurları oluşturmak da işe yarar ancak zahmetli ve maliyetli bir iştir. Yeterli büyüklükte araziniz varsa arazinin eğiminin sonlarına doğru çukur bir yer hazırlayıp aşağıdan yukarı doğru v şeklinde bir yerleşim ile çukurun etrafına çalılar dikersiniz. Bu durumda don yukarıdan aşağıya akarak doğruca çukura dolar. Tabi bu çukurun oldukça büyük olması gerekir. Bizce denemeye gerek bile yok.